I have heard that:
On one occasion the Blessed One was staying near Savatthi in Jeta's Grove, Anathapindika's monastery. Then Subha the student, Todeyya's son, went to the Blessed One and, on arrival, exchanged courteous greetings with him. After an exchange of friendly greetings & courtesies, he sat to one side. As he was sitting there, he said to the Blessed One: "Master Gotama, what is the reason, what is the cause, why baseness & excellence are seen among human beings, among the human race? For short-lived & long-lived people are to be seen, sickly & healthy, ugly & beautiful, uninfluential & influential, poor & rich, low-born & high-born, stupid & discerning people are to be seen. So what is the reason, what is the cause, why baseness & excellence are seen among human beings, among the human race?"

Như vầy tôi nghe.
Một thời Thế Tôn ở Savatthi (Xá-vệ) Jetavana (Kỳ-đà-lâm), tại tinh xá ông Anathapindika (Cấp Cô Độc). Rồi thanh niên Subha Todeyyaputta đi đến Thế Tôn; sau khi đến, nói lên với Thế Tôn những lời chào đón hỏi thăm; sau khi nói lên những lời chào hỏi thăm thân hữu, liền ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, thanh niên Subha Todeyyaputta bạch Thế Tôn :
– Thưa Tôn giả Gotama, do nhân gì, do duyên gì giữa loài Người với nhau, khi họ là loài Người, lại thấy có người liệt, có người ưu ?
Thưa Tôn giả Gotama, chúng tôi thấy có người đoản thọ, có người trường thọ; chúng tôi thấy có người nhiều bệnh, có người ít bệnh; chúng tôi thấy có người xấu sắc, có người đẹp sắc; chúng tôi thấy có người quyền thế nhỏ, có người quyền thế lớn; chúng tôi thấy có người tài sản nhỏ, có người tài sản lớn; chúng tôi thấy có người thuộc gia đình hạ liệt, có người thuộc gia đình cao quý; chúng tôi thấy có người trí tuệ yếu kém, có người có đầy đủ trí tuệ.
Thưa Tôn giả Gotama, do nhân gì, do duyên gì, giữa loài Người với nhau, khi họ là loài Người, lại thấy có người liệt, có người ưu ?

"Student, beings are owners of their actions, heirs of their actions, born of their actions, related through their actions, and have their actions as their arbitrator. Action is what differentiates beings in terms of baseness & excellence."

– Này Thanh niên, các loài hữu tình là chủ nhân của nghiệp, là thừa tự của nghiệp. Nghiệp là thai tạng, nghiệp là quyến thuộc, nghiệp là điểm tựa, nghiệp phân chia các loài hữu tình; nghĩa là có liệt, có ưu.

"I don't understand the detailed meaning of Master Gotama's statement spoken in brief without explaining the detailed meaning. It would be good if Master Gotama taught me the Dhamma so that I might understand the detailed meaning of his brief statement."

– Tôi không hiểu nghĩa một cách rộng rãi điều mà Tôn giả Gotama nói một cách vắn tắt, không có giải nghĩa rộng rãi. Lành thay nếu Tôn giả Gotama thuyết pháp cho tôi để tôi có thể hiểu nghĩa một cách rộng rãi điều mà Tôn giả Gotama nói một cách vắn tắt, không có giải nghĩa rộng rãi.

"In that case, student, listen & pay close attention. I will speak."

– Vậy này Thanh niên, hãy nghe và suy nghiệm kỹ, Ta sẽ nói :

"As you say, Master Gotama," Subha the student responded.

– Thưa vâng, Tôn giả.
Thanh niên Subha Todeyyaputta vâng đáp Thế Tôn.

The Blessed One said: "There is the case, student, where a woman or man is a killer of living beings, brutal, bloody-handed, given to killing & slaying, showing no mercy to living beings. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in the plane of deprivation, the bad destination, the lower realms, hell. If, on the break-up of the body, after death — instead of reappearing in the plane of deprivation, the bad destination, the lower realms, hell — he/she comes to the human state, then he/she is short-lived wherever reborn. This is the way leading to a short life: to be a killer of living beings, brutal, bloody-handed, given to killing & slaying, showing no mercy to living beings.

Thế Tôn nói như sau :
– Ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông, sát sanh, tàn nhẫn, tay lấm máu, tâm chuyên sát hại đả thương, tâm không từ bi đối với các loại chúng sanh. Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, bị sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục, nếu được đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy phải đoản mạng. Con đường ấy đưa đến đoản mạng, này Thanh niên, tức là sát sanh, tàn nhẫn, tay lấm máu, tâm chuyên sát hại đả thương, tâm không từ bi đối với các loài hữu tình.

"But then there is the case where a woman or man, having abandoned the killing of living beings, abstains from killing living beings, and dwells with the rod laid down, the knife laid down, scrupulous, merciful, & sympathetic for the welfare of all living beings. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in a good destination, in the heavenly world. If, on the break-up of the body, after death — instead of reappearing in a good destination, in the heavenly world — he/she comes to the human state, then he/she is long-lived wherever reborn. This is the way leading to a long life: to have abandoned the killing of living beings, to abstain from killing living beings, to dwell with one's rod laid down, one's knife laid down, scrupulous, merciful, & sympathetic for the welfare of all living beings.

Nhưng ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay đàn ông, từ bỏ sát sanh, tránh xa sát sanh, bỏ trượng, bỏ kiếm, biết tàm quý, có lòng từ, sống thương xót đến hạnh phúc tất cả chúng sanh và loài hữu tình. Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy được sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời, nếu người ấy đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy được trường thọ. Con đường ấy đưa đến trường thọ, này Thanh niên, tức là từ bỏ sát sanh, tránh xa sát sanh, bỏ trượng, bỏ kiếm, biết tàm quý, có lòng từ, sống thương xót đến hạnh phúc tất cả chúng sanh và loài hữu tình.

"There is the case where a woman or man is one who harms beings with his/her fists, with clods, with sticks, or with knives. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in the plane of deprivation, the bad destination, the lower realms, hell. If, on the break-up of the body, after death — instead of reappearing in the plane of deprivation, the bad destination, the lower realms, hell. If instead he/she comes to the human state, then he/she is sickly wherever reborn. This is the way leading to sickliness: to be one who harms beings with one's fists, with clods, with sticks, or with knives.

Ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông, tánh hay não hại các loài hữu tình, với tay, hay với cục đất, hay với cây gậy, hay với cây đao. Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục, nếu người ấy đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy phải bị nhiều bệnh hoạn. Con đường ấy đưa đến nhiều bệnh hoạn, này Thanh niên, tức là tánh hay não hại các loài hữu tình với tay, hay với cục đất, hay với cây gậy, hay với cây đao.

"But then there is the case where a woman or man is not one who harms beings with his/her fists, with clods, with sticks, or with knives. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in a good destination... If instead he/she comes to the human state, then he/she is healthy wherever reborn. This is the way leading to health: not to be one who harms beings with one's fists, with clods, with sticks, or with knives.

Nhưng ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông, tánh không hay não hại các loài hữu tình, với tay, hay với cục đất, hay với cây gậy, hay với cây đao. Do nghiệp ấy thành đạt như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy được sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời, nếu người ấy đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy được ít bệnh hoạn. Con đường ấy đưa đến ít bệnh hoạn này Thanh niên, tức là tánh không não hại các loài hữu tình với tay, hay với cục đất, hay với cây gậy, hay với cây đao.

"There is the case, where a woman or man is ill-tempered & easily upset; even when lightly criticized, he/she grows offended, provoked, malicious, & resentful; shows annoyance, aversion, & bitterness. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in the plane of deprivation... If instead he/she comes to the human state, then he/she is ugly wherever reborn. This is the way leading to ugliness: to be ill-tempered & easily upset; even when lightly criticized, to grow offended, provoked, malicious, & resentful; to show annoyance, aversion, & bitterness.

Ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông, phẫn nộ, nhiều phật ý, bị nói đến một chút thời bất bình, phẫn nộ, sân hận, chống đối, và tỏ lộ phẩn nộ, sân hận, bất mãn. Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, bị sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục, nếu được đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy phải xấu sắc. Con đường ấy đưa đến xấu sắc, này Thanh niên, tức là phẫn nộ, nhiều phật ý, bị nói đến một chút thời bất bình, phẫn nộ, sân hận, chống đối, và tỏ lộ phẩn nộ, sân hận, bất mãn.

"But then there is the case where a woman or man is not ill-tempered or easily upset; even when heavily criticized, he/she doesn't grow offended, provoked, malicious, or resentful; doesn't show annoyance, aversion, or bitterness. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in a good destination... If instead he/she comes to the human state, then he/she is beautiful wherever reborn. This is the way leading to beauty: not to be ill-tempered or easily upset; even when heavily criticized, not to be offended, provoked, malicious, or resentful; nor to show annoyance, aversion, & bitterness.

Ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông, không phẫn nộ, không nhiều phật ý, dầu cho bị nói đến nhiều, cũng không bất bình, phẫn nộ, sân hận, chống đối, và không tỏ lộ phẫn nộ, sân hận, bất mãn. Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy được sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời, nếu người ấy đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy được đẹp sắc (pasadika: hoan hỷ) Con đường ấy đưa đến đẹp sắc, này Thanh niên, tức là không phẫn nộ, không nhiều phật ý, dầu cho bị nói đến nhiều, cũng không bất bình, phẫn nộ, sân hận, chống đối, và không tỏ lộ phẫn nộ, sân hận, không bất mãn.

"There is the case where a woman or man is envious. He/she envies, begrudges, & broods about others' gains, honor, respect, reverence, salutations, & veneration. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in the plane of deprivation... If instead he/she comes to the human state, then he/she gains no prominence wherever reborn. This is the way leading to no prominence: to be envious, to envy, begrudge, & brood about others' gains, honor, respect, reverence, salutations, & veneration.

Ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông, tật đố, đối với người khác được quyền lợi, được tôn trọng, cung kính, tôn sùng, đảnh lễ, cúng dường, sanh tật đố, sanh tâm, ôm ấp tâm tật đố. Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, bị sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục, nếu được đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy phải quyền thế nhỏ. Con đường ấy đưa đến quyền thế nhỏ này thanh niên, tức là tật đố, đối với người khác được quyền lợi, được tôn trọng, cung kính, tôn sùng, đảnh lễ, cúng dường, sanh tật đố, sanh tâm, ôm ấp tâm tật đố.

"But then there is the case where a woman or man is not envious. He/she does not envy, begrudge, or brood about others' gains, honor, respect, reverence, salutations, or veneration. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in a good destination... If instead he/she comes to the human state, he/she is prominent wherever reborn. This is the way leading to prominence: not to be envious; not to envy, begrudge, or brood about others' gains, honor, respect, reverence, salutations, or veneration.

Nhưng ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông, không có tật đố, đối với những người khác được quyền lợi, được tôn trọng, cung kính, tôn sùng, đảnh lễ, cúng dường, không sanh tật đố, sanh tâm, ôm ấp tâm tật đố. Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy được sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời, nếu người ấy đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy được quyền thế lớn. Con đường ấy đưa đến quyền thế lớn, này Thanh niên, tức là không tật đố, đối với những người khác được quyền lợi, được tôn trọng, cung kính, tôn sùng, đảnh lễ, cúng dường, không sanh tật đố, không sanh tâm, không ôm ấp tật đố.

"There is the case where a woman or man is not a giver of food, drink, cloth, sandals, garlands, scents, ointments, beds, dwellings, or lighting to priests or contemplatives. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death he/she reappears in the plane of deprivation... If instead he/she comes to the human state, he/she is poor wherever reborn. This is the way leading to poverty: not to be a giver of food, drink, cloth, sandals, garlands, scents, ointments, beds, dwellings, or lighting to priests or contemplatives.

Ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông, không bố thí cho Sa-môn hay Bà-la-môn, đồ ăn uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, ngọa cụ, nhà cửa, đèn đuốc. Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, bị sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục, nếu được đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy phải tài sản nhỏ. Con đường đưa đến tài sản nhỏ, này Thanh niên, tức là không bố thí cho Sa-môn hay Bà-la-môn, đồ ăn uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, ngọa cụ, nhà cửa, đèn đuốc.

"But then there is the case where a woman or man is a giver of food, drink, cloth, sandals, scents, ointments, beds, dwellings, & lighting to priests & contemplatives. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in a good destination... If instead he/she comes to the human state, then he/she is wealthy wherever reborn. This is the way leading to great wealth: to be a giver of food, drink, cloth, sandals, garlands, scents, ointments, beds, dwellings, & lighting to priests & contemplatives.

Nhưng ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông có bố thí cho Sa-môn hay cho Bà-la-môn các đồ ăn uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, ngọa cụ, nhà cửa, đèn đuốc . Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy được sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời, nếu người ấy đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy được nhiều tài sản. Con đường đưa đến nhiều tài sản, này Thanh niên, tức là có bố thí cho Sa-môn hay Bà-la-môn, đồ ăn uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, ngọa cụ, nhà cửa, đèn đuốc.

"There is the case where a woman or man is obstinate & arrogant. He/she does not pay homage to those who deserve homage, rise up for those for whom one should rise up, give a seat to those to whom one should give a seat, make way for those for whom one should make way, worship those who should be worshipped, respect those who should be respected, revere those who should be revered, or honor those who should be honored. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in the plane of deprivation... If instead he/she comes to the human state, then he/she is low-born wherever reborn. This is the way leading to a low birth: to be obstinate & arrogant, not to pay homage to those who deserve homage, nor rise up for... nor give a seat to... nor make way for... nor worship... nor respect... nor revere... nor honor those who should be honored.

Ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông ngạo nghễ, kiêu mạn, không đảnh lễ những người đáng đảnh lễ, không đứng dậy đối với người đáng đứng dậy, không mời ngồi những người đáng mời ngồi, không nhường chỗ đi cho những người đáng được nhường chỗ đi, không tôn trọng những người đáng tôn trọng, không cung kính những người đáng cung kính, không đảnh lễ những người đáng đảnh lễ, không cúng dường những người đáng cúng dường. Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, bị sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục, nếu được đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy phải thuộc gia đình hạ liệt. Con đường đưa đến gia đình hạ liệt này thanh niên, tức là ngạo nghễ, kiêu mạn, không đảnh lễ những người đáng đảnh lễ, không đứng dậy đối với người đáng đứng dậy, không mời ngồi những người đáng mời ngồi, không nhường chỗ đi cho những người đáng được nhường chỗ đi, không tôn trọng những người đáng tôn trọng, không cung kính những người đáng cung kính, không đảnh lễ những người đáng đảnh lễ, không cúng dường những người đáng cúng dường.

"But then there is the case where a woman or man is not obstinate or arrogant; he/she pays homage to those who deserve homage, rises up... gives a seat... makes way... worships... respects... reveres... honors those who should be honored. Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in a good destination... If instead he/she comes to the human state, then he/she is highborn wherever reborn. This is the way leading to a high birth: not to obstinate or arrogant; to pay homage to those who deserve homage, to rise up... give a seat... make way... worship... respect... revere... honor those who should be honored.

Nhưng ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông, không có ngạo nghễ quá mạn, đảnh lễ những người đáng đảnh lễ,đứng dậy đối với người đáng đứng dậy, mời ngồi những người đáng mời ngồi, nhường chỗ đi cho những người đáng được nhường chỗ đi, tôn trọng những người đáng tôn trọng, cung kính những người đáng cung kính, đảnh lễ những người đáng đảnh lễ, cúng dường những người đáng cúng dường. Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy được sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời, nếu người ấy đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy được vào gia đình cao quý. Con đường đưa đến gia đình cao quý này thanh niên, tức là ngạo nghễ, kiêu mạn, đảnh lễ những người đáng đảnh lễ, đứng dậy đối với người đáng đứng dậy, mời ngồi những người đáng mời ngồi, nhường chỗ đi cho những người đáng được nhường chỗ đi, tôn trọng những người đáng tôn trọng, cung kính những người đáng cung kính, không đảnh lễ những người đáng đảnh lễ, cúng dường những người đáng cúng dường.

"There is the case where a woman or man when visiting a priest or contemplative, does not ask: 'What is skillful, venerable sir? What is unskillful? What is blameworthy? What is blameless? What should be cultivated? What should not be cultivated? What, having been done by me, will be for my long-term harm & suffering? Or what, having been done by me, will be for my long-term welfare & happiness?' Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in the plane of deprivation... If instead he/she comes to the human state, then he/she will be stupid wherever reborn. This is the way leading to stupidity: when visiting a priest or contemplative, not to ask: 'What is skillful?... Or what, having been done by me, will be for my long-term welfare & happiness?'

Ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông, sau khi đi đến Sa-môn hay Bà-la-môn, không hỏi : "Thưa Tôn giả, thế nào là thiện ? Thế nào là bất thiện ? Thế nào là phạm tội ? Thế nào là không phạm tội ? Thế nào là cần phải thực hành ? Thế nào là không cần phải thực hành ? Tôi đã làm gì để phải không lợi ích và đau khổ lâu dài ? Hay tôi đã làm gì để được lợi ích và an lạc lâu dài ? Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, bị sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục, nếu được đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy phải trí tuệ yếu kém. Con đường đưa đến trí tuệ yếu kém, này thanh niên, tức là sau khi đi đến Sa-môn hay Bà-la-môn, không hỏi : "Thưa Tôn giả, thế nào là thiện ? Thế nào là bất thiện ? Thế nào là phạm tội ? Thế nào là không phạm tội ? Thế nào là cần phải thực hành ? Thế nào là không cần phải thực hành ? Tôi đã làm gì để phải không lợi ích và đau khổ lâu dài ? Hay tôi đã làm gì để được lợi ích và an lạc lâu dài ?

"But then there is the case where a woman or man when visiting a priest or contemplative, asks: 'What is skillful, venerable sir? What is unskillful? What is blameworthy? What is blameless? What should be cultivated? What should not be cultivated? What, having been done by me, will be for my long-term harm & suffering? Or what, having been done by me, will be for my long-term welfare & happiness?' Through having adopted & carried out such actions, on the break-up of the body, after death, he/she reappears in a good destination... If instead he/she comes to the human state, then he/she is discerning wherever reborn. This is the way leading to discernment: when visiting a priest or contemplative, to ask: 'What is skillful?... Or what, having been done by me, will be for my long-term welfare & happiness?'

Nhưng ở đây, này Thanh niên, có người đàn bà hay người đàn ông, sau khi đến Sa-môn hay Bà-la-môn, có hỏi : "Thưa Tôn giả, thế nào là thiện ? Thế nào là bất thiện, Thế nào là phạm tội ? Thế nào là không phạm tội ? Thế nào là cần phải thực hành ? Thế nào là không cần phải thực hành ? Tôi đã làm gì để lợi ích, an lạc lâu dài ? Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy được sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào thiện thú, Thiên giới, ở đời, nếu người ấy đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy được đầy đủ trí tuệ. Con đường đưa đến đầy đủ trí tuệ này thanh niên, tức là sau khi đi đến Sa-môn hay Bà-la-môn, không hỏi : "Thưa Tôn giả, thế nào là thiện ? Thế nào là bất thiện ? Thế nào là phạm tội ? Thế nào là không phạm tội ? Thế nào là cần phải thực hành ? Thế nào là không cần phải thực hành ? Tôi đã làm gì để phải không lợi ích và đau khổ lâu dài ? Hay tôi đã làm gì để được lợi ích và an lạc lâu dài ?

"So, student, the way leading to short life makes people short-lived, the way leading to long life makes people long-lived; the way leading to sickliness makes people sickly, the way leading to health makes people healthy; the way leading to ugliness makes people ugly, the way leading to beauty makes people beautiful; the way leading to lack of influence makes people uninfluential, the way leading to influence makes people influential; the way leading to poverty makes people poor, the way leading to wealth makes people wealthy; the way leading to low birth makes people low-born, the way leading to high birth makes people highborn; the way leading to stupidity makes people stupid, the way leading to discernment makes people discerning.

Ở đây, này Thanh niên, con đường đưa đến đoản thọ, dẫn đến đoản thọ, con đường đưa đến đoản thọ, dẫn đến trường thọ; con đường đưa đến nhiều bệnh, dẫn đến nhiều bệnh; con đường đưa đến ít bệnh, dẫn đến ít bệnh; con đường đưa đến xấu sắc, dẫn đến xấu sắc; con đường đưa đến đẹp sắc dẫn đến đẹp sắc; con đường đưa đến quyền thế nhỏ, dẫn đến quyền thế nhỏ; con đường đưa đến quyền thế lớn dẫn đến quyền thế lớn; con đường đưa đến tài sản nhỏ, dẫn đến tài sản nhỏ; con đường đưa đến tài sản lớn, dẫn đến tài sản lớn; con đường đưa đến gia đình hạ liệt, dẫn đến gia đình hạ liệt; con đường đưa đến gia đình cao quý dẫn đến gia đình cao quý, con đường đưa đến trí tuệ yếu kém, dẫn đến trí tuệ yếu kém; con đường đưa đến đầy đủ trí tuệ, dẫn đến trí tuệ đầy đủ.

"Beings are owners of their actions, heirs of their actions, born of their actions, related through their actions, and have their actions as their arbitrator. Action is what differentiates beings in terms of baseness & excellence."

Này Thanh niên, các loài hữu tình là chủ nhân của nghiệp, là thừa tự của nghiệp. Nghiệp là thai tạng, nghiệp là quyến thuộc, nghiệp là điểm tựa, nghiệp phân chia các loài hữu tình; nghĩa là có liệt, có ưu.

When this was said, Subha the student, Todeyya's son, said to the Blessed One: "Magnificent, Master Gotama! Magnificent! Just as if he were to place upright what was overturned, to reveal what was hidden, to show the way to one who was lost, or to carry a lamp into the dark so that those with eyes could see forms, in the same way has Master Gotama — through many lines of reasoning — made the Dhamma clear. I go to Master Gotama for refuge, to the Dhamma, and to the Community of monks. May Master Gotama remember me as a lay follower who has gone to him for refuge, from this day forward, for life."

Khi nghe nói vậy, thanh niên Subha Todeyyaputta nói với Thế Tôn :
– Thật vi diệu thay, Tôn giả Gotama ! Thật hy hữu thay, Tôn giả Gotama ! Thưa Tôn giả Gotama, ví như có người dựng đứng lại những gì bị quăng ngã xuống, phơi bày những gì bị che kín, chỉ đường cho những kẻ bị lạc hướng, đem đèn sáng vào trong bóng tối để những ai có mắt có thể thấy sắc. Cũng vậy, (Chánh) pháp được Thế Tôn dùng nhiều phương tiện trình bày. Con nay xin quy y Tôn giả Gotama, quy y Pháp, quy y chúng Tỷ-kheo. Mong Tôn giả Gotama nhận con làm đệ tử, từ nay cho đến mạng chung, con trọn đời quy ngưỡng.

| | trở về đầu trang | Home page |